Upernavik nunaqarfiilu pillugit apeqqutit akissutaallu (Q & A)

Kingullermik nutarterneqarpoq

Upernavimmi COVID-19-ip tuniluunneranut paasissutissat

Upernavimmi tuniluunneq maannamut Kalaallit Nunaanni takusartakkatsinnit annertunerpaavoq. 10. novembarimiit illoqarfimmi innuttaasunit 1.115-iusunit 793-it misissortissimapput, tassalu innuttaasut tamarmiusut 74%-ii misissortipput. Misissugassat 1.000-it sinneqartut tiguneqarput.

6-16-inik ukiullit amerlanerpaallutik tunillatsissimasut paasineqarput, tunillatsissimasunit taamatut ukiullit 39%-iugamik. 0-5-inik ukiullit tunillatsissimasut 30%-iupput. 65-inik ukiullit utoqqaanerusullu tunillatsissimasunit ikinnerpaapput, taakkunannga 15%-it tunillatsissimagamik. Aamma ukioqatinni akiuussutissinneqarsimasuni amerlanerpaajusuni tunillatsittoqarsimavoq.

Misissugassatut tigusanit amerlasuut novembarip qiteqqunnerani tiguneqarsimammata, aammalu tuniluunneq ingerlaannarsimammat, maannarpiaq innuttaasut ikinnerpaamik affaat tunillatsissimassasutut naliliiffigineqarput.

  • Sooq Upernavimmiittut tamarmik misissugassanik tigusiffigineqanngillat?

Akissut: Maannarpiaq Upernavimmi tuniluunneq ima annertutigaaq, innuttaasut tamarmik Covid-19-imik tunillatsissimasumut qanillisaqarsimasutut isigineqarlutik. Inuit ersiuteqanngitsut  Tunillatsissimasut tamaasa nassaarinissaat siunertaqanngilaq, pingaartumik misissugassat Nuummut nassiunneqarnissaat pisariaqarmat, tamanna kingusinaangaatsiarluni pisartussaammat. Inuit ersiuteqanngitsut misissorneqarnerini tunillatsissimasutut akissuteqartoqarnissaa ilimanaateqartorujussuuvoq, tamannali akuttunngitsumik napparsimareernermik pequteqartarpoq. Napparsimaneq qaangiutereeraangat allanut tunillaasinnaajunnaartoqartarpoq.

  • Qanoq ilinerani misissortissinnaavugut?

Akissut: Maannarpiaq innuttaasut Covid-19-imut ersiuteqavissut kisiisa misissortarpagut. Maannarpiaq illoqarfimmi tamanik misissuinissamut pilersaaruteqartoqanngilaq. Tamanna isumalluutinik atuiffiungaatsiartussaavoq, aammalu tamanna ilisimasassanik atorneqarsinnaasunik pissarsiviusinnaanngilaq, misissortinnermi Covid-19-imik napparsimaneq imaluunniit sapaatit akunnerisa arlallit siornatigut napparsimasimaneq takuneqarsinnaanngimmat.

  • Qaqugu akiuussutissamik kapitissinnaavunga?

Akissut: Akiuussutissanik kapuinerit uninngatinneqareerlutik aallarteqqinneqassapput. Tuniluunneq qaangiutilersutut isikkoqarpoq, aammalu akiuussutissinneqanngitsunut ilaannaasumilluunniit akiuussutissinneqarsimasunik akiuussusersuineq immaqa juullertinnagu aallarteqqinneqarsinnaassaaq. 2022-p aallartinnerani pingajussaannik kapitinnissaq (”akiuussutissaq booster”) 18-inik ukiulinniit utoqqaanerusunut neqeroorutigineqassaaq, utoqqaanerusut siulliunneqassallutik.

  • Sooq Upernavimmi periaasiusoq nunap sinnerani periaasiusunit allaanerua?

Akissut: Tuniluunneq ima annertutigaaq, periusissiamik, Kalaallit Nunaanni ukiuni marlunngulersuni atorneqartumik atorneqarsimasumilluunniit, tassalu tunillatsissimasunik attaveqarfigisimasaannillu ujartuinermik, aammalu mattunnissamik angerlarsimanissamillu inassuteqarfiusumik malitaqartoqarsinnaajunnaarluni. Siornatigut tunuluunnermik taama annertutigisumik takusaqartoqarsimanngilaq. Periusissiaq ineriartornermut naleqqussarneqarpoq. Taamatuttaaq illoqarfinni allani taama annertutigisumik tuniluuttoqalissagaluarpat tamanna atorneqassaaq.

  • Suliartorsinnaavunga?

Akissut: Aap, ersiuteqanngikkuit aammalu qanillinaveersaarnissamut, eqqiluisaarnissamut qanermullu assiaquteqarnissamut maleruagassat malikkukkit suliartorsinnaavutit. Suliffimmi qanillinaveersaarnissamut il.il. maleruagassat tamarmik sapinngisamik malinneqarnerisigut tuniluutsitsinaveersaarnissap qulakkeerneqarnissaa pingaaruteqarpoq. Kisiannili aamma ataatsimoornernik allanik tamanik sapinngisamik killilersuinissaq pingaaruteqarpoq.

  • Aalisariarsinnaavunga?

Akissut: Aalisariassaguit tamanna akornutissaqanngilaq.

  • Covid-19-imik napparsimalersimaguma qanoq ilinerani aaqqillunga nalunaarfigineqassaanga?

Akissut: Covid-19-imik napparsimalersimaguit aammalu misissortissimanngikkuit aaqqinnerit pillugu toqqaannartumik nalunaarfigineqassanngilatit. Kisianni ersiutaarunninniit ullut marluk qaangiussimappata aaqqissimasutut isigineqassaatit. COVID-19-imut ersiutillit tamarmik Upernavimmi peqqinnissaqarfimmut saaffiginneqqullugit inassuteqarfigineqarput.

  • Angalanissamik inniminniisimaguma bilitsip akia utertissinnaavara?

Akissut:  Angalanissamik inniminniisimaguit, aammalu killilersuinerit imaluunniit Covid-19-imik napparsineq peqqutigalugu angalanissat taamaatinneqarpat bilitsivit akia utertissinnaavat.

  • Angalasussat misissortissappat?

Akissut: Tamakkiisumik akiuussuserneqarsimasut misissorteqqaaratik nunap killeqarfiisa iluanni angalasinnaapput. Inuit tamakkiisumik akiuussuserneqanngitsut ornitaminnut tikinnerminni tunillatsissimannginnermik uppernarsarneqarsinnaalernissaata tungaanut angerlarsimaannassapput. Tamanna ornitamut tikinnermi misissortinnikkut (aammalu akissutisinissap tungaanut angerlarsimaannarnikkut) imaluunniit ulluni 14-ini angerlarsimareerluni ersiutaarunnissap tungaanut pisinnaavoq.

Q & A – Upernaviup nunaqarfii

  • Sooq Upernaviup nunaqarfiini tamani misissortittoqarsinnaanngila?

Akissut: Nunaqarfinni misissuisoqannginneranut maannarpiaq Covid-19-imik tunillatsissimanernik uppernarsaatissaqartoqannginnera peqqutaavoq. Taamaattumik isumalluutit naapertuunnerpaamik atorneqarnissaat pingaarnerutinneqarpoq. Tuniluunneq ingerlaavartumik malinnaaffigineqarpoq, aammalu misissuiartortussanik aallartitsinissaq pisariaqarnersoq nalilersuiffigineqarluni.

  • Ersiutit suut eqqumaffigissavakka?

Akissut: COVID-19-imut ersiutit nalinginnaasut assersuutigalugu nuannermi nuallunnermilu ilisimasatsinnut assingupput: Kissarneqarneq, panertumik quersorneq, anersaartorniapiloorneq, qasoqqaneq, mamassutsinik malussarsinnaajunnaarneq naamasaarunnerlu, nukilerineq toqqusaarlunnerlu. Ilaat aamma allanik ersiuteqarsinnaapput, soorlu meriannguneq meriarnerlu. Ersiutit inummiit inummut assigiinngissinnaapput, aammalu ersiutit allat, soorlu kissarneqarneq kissarneqannginnerluunniit, COVID-19-imik napparsimannginnermut qulakkeerissutitut atorneqarsinnaanngillat.

  • Ersiuteqaruma sumut saaffiginnissinnaavunga?

Akissut: COVID-19-imut ersiuteqaleruit misissortinnermut akissutip, tunillatsissimannginnermut tunillatsissimanermulluunniit uppernarsaataasup tigunissaata tungaanut coronavirusimik tunillatsissimasutut pissusilersussaatit. COVID-19-imut ersiuteqalersimaguit imaaliortariaqarputit: Imminut mattutissaatit aamma najukkanni peqqinnissaqarfik sianerfigissavat, aammalu eqqiluisaarnissaq immikkut pingaartissavat – errortukulagit imaluunniit assatit spritsertakkit, aammalu tallivit peqittarfianut quersortarit tangajortarlutillu.
Mattusimaffiit sivikitsumik qimattariaqalissagukku qanermut assiaqut CE-mik nalunaaqutsigaq atoruk. Peqqissaavimmi sulisut misissugassamik tigusiffigisariaqarnersutit aammalu peqqissaavimmi sulisumit erngerlutit misissorneqartariaqarnersutit naliliiffigissavaat. Peqqissaavimmi sulisup qanoq ilillutit sumilu misissortissanersutit ilisimatissavaatit. Peqqissaavimmi sulisut innersuussutaat tamatigut malittakkit.

  • Nunaqarfitsinni pisiniarfeqanngilaq. Niuerniariartorlunga angalasinnaavunga?

Akissut: Nunaqarfimmiit Upernaviup illoqarfianut niuerniariartorluni angalasoqarsinnaavoq. Tamannali periarfissani kingulliussaaq, tunillatsissinnaanermut ulorianartorsiorneq annertummat. Niuerniariartussaguit: Amerlasuunik pisiniarit, sapinngisamik qanillisaqarnaveersaarit aamma iliuusissat innersuussutigineqartut malikkit. Kisiannili eqqaamajuk, niuerniarninni qanermut kiinnamulluunniit assiaqummik atuissagavit.

  • Aalisakkanik tunisiartorlunga nunaqarfiit akornanni angalasinnaavunga? Aalisariarlunga nunaqarfimmut allamukarsinnaavunga?

Akissut: Pisariaqarluinnarpat aalisakkanik tunisiartorlutit imaluunniit aalisarniarlutit nunaqarfiit akornanni angalasinnaavutit. Inuit imminnut qanillineranni Covid-19 tunillaattartoq ilisimavarput. Taamaattumik illoqarfinnut, nunaqarfinnut sumiiffinnullu annertuumik tuniluuffiusunut qanillinissap sapinngisamik annikinnerpaatinnissaa inassutigineqarpoq – taamaalilluta tuniluunnerup nunaqarfinnut allanut siaruartinnissaa pinngitsoorsinnaagatsigu. Pisarialimmik pisassaqarnermi sumiiffimmiinnermi peqqissutsimik suliallit innersuussutaat malinneqartariaqarput: Napparsimaguit angerlarsimaannarit, errortukulagit imaluunniit assannut spritsi atoruk, tallivit peqittarfianut quersorit tangajorilluunniit, inunnut attuisarnerit killilersimaaruk (assammiinerit, ersakkut kunissinerit, pakkussinerit il.il. pinaveersaakkit), qanillinaveersaarit aammalu allat eqqarsaatiginneqqullugit qinnuigisakkit.

  • Nunaqarfimmiit nunaqarfimmut angalasinnaavugut?

Akissut: Sapaatit akunnialuini ataatsimoorluta anguniagaqarfiusumik suliniuteqarnitsigut tuniluunneq qaangiussinnaasoq naliliisoqarpoq. Taamaalilluni tunillatsissimasut kisitsisitaat appartinneqarsinnaapput, aammalu nunaqarfiit akornanni angalasoqarsinnaalissaaq.